ലിനക്സ് കുറിപ്പുകൾ/ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ്

ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകൾ കമ്പ്യൂട്ടറുകളുടെ ഉപയോഗത്തെ എളുപ്പമാക്കുന്നതിലും ജനകീയമാക്കുന്നതിലും വളരെ വലിയ പങ്കാണ് വഹിച്ചത്. ഷെല്ലിൽ കമാന്റുകൾ ഉപയോഗിച്ച് കമ്പ്യൂട്ടറുകളെ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതിനു പകരം മൗസും കീബോർഡും മറ്റും ഉപയോഗിച്ച് മെനു, ഐക്കൺ എന്നിവ വഴി കൂടുതൽ എളുപ്പത്തിൽ കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാൻ സാധിച്ചതിലൂടെ കമാന്റുകൾ ഓർത്ത് വയ്ക്കേണ്ട ആവശ്യം ഇല്ലാതായി. സിറോക്സ് കമ്പനി ആണ് ആദ്യത്തെ ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് അവതരിപ്പിച്ചത്. യൂണിക്സ് സിസ്റ്റങ്ങളിൽ ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ച ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് സ്റ്റാൻഫോർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ വികസിപ്പിക്കപ്പെട്ട W Window System ആയിരുന്നു. ഇതിൽ നിന്നും പ്രചോദനമുൾക്കൊണ്ട് എംഐറ്റി യിൽ വച്ച് X Windows System വികസിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. എക്സ് വിൻഡോസ് സിസ്റ്റത്തെ ഒരു ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് എന്ന് വിളിക്കാൻ സാധിക്കില്ല. ഇത് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകൾ നിർമ്മിക്കാനാവശ്യമായ അടിസ്ഥാന ഘടകങ്ങളെ ലഭ്യമാക്കുന്ന ഒരു പ്രോഗ്രാമും പ്രോഗ്രാമുകളും എക്സ് സെർവറും തമ്മിലുള്ള ആശയ വിനിമയ രീതി നിർവ്വചിക്കുന്ന ഒരു പ്രോട്ടോക്കോളും ഉൾപ്പെട്ടതാണ്. പ്രോഗ്രാമുകൾക്ക് ജാലകങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാനും അവ സ്ക്രീനിൽ നീക്കാനും, മൗസ് കീബോർഡ് തുടങ്ങിയവ ഉപയോഗിച്ച് അതിനെ നിയന്ത്രികാനും ഉള്ള സൗകര്യങ്ങൾ എക്സ് ഒരുക്കിത്തരുന്നു. പരമ്പരാഗത യൂണിക്സ് സിസ്റ്റങ്ങളുടെ ഉപയോഗ രീതി പരിഗണിച്ച് നെറ്റ്‌‌വർക്ക് വഴി ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഗ്രാഫിക്കൽ ടെർമിനലുകളിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ അനുയോജ്യമായ രീതിയിൽ ആണ് എക്സ് വികസിപ്പിക്കപ്പെട്ടത്. ഇത് ഗ്രാഫിക്കൽ ഹാർഡ്‌‌വെയറുകളുടെ വിവരങ്ങൾ പ്രോഗ്രാമ്മറിൽ നിന്നും ഉപയോക്താവിൽ നിന്നും മറച്ചുവയ്ക്കുന്ന ഒരു പാളി പോലെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. (Hardware Abstraction Layer). അതിനാൽ തന്നെ ഇതുപയോഗിക്കുന്ന പ്രോഗ്രാമുകൾക്ക് അത് പ്രവർത്തിക്കുന്ന കമ്പ്യൂട്ടറിലെ ഗ്രാഫിക്കൽ ഹാർഡ്‌‌വെയർ ഏതായാലും ഒരേപോലെ പ്രവർത്തിക്കാൻ സാധിക്കും. അല്ലായിരുന്നെങ്കിൽ ഓരോ പ്രോഗ്രാമിനും ഓരോ ഗ്രാഫിക്സ് കാർഡിലും പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള പതിപ്പുകൾ വെവ്വേറെ തയ്യാറാക്കണ്ട വരുമായിരുന്നു. എക്സ് വിൻഡോസ് സിസ്റ്റത്തിന്റെ ഘടന വിശദീകരിക്കുന്ന ചിത്രം നോക്കൂ,

ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസിനാവശ്യമായ ഘടകങ്ങൾ ലഭ്യമാക്കുക എന്നതിനപ്പുറം മെനു, ബട്ടണുകൾ, വിൻഡോകൾ ഒക്കെ എങ്ങനെ ദൃശ്യമാകണമെന്നതിനെപ്പറ്റി എക്സ് ഒരു നിർബന്ധവും വയ്ക്കുന്നില്ല. ഇത് സാധാരണയായി ചെയ്യുന്നത് എക്സ് ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്രോഗ്രാമുകൾ ആണ്. അതിനാൽ തന്നെ എക്സ് ഉപയോഗിക്കുന്ന ജിയുഐ കൾ എല്ലാം ഒരുപോലെ ആയിരിക്കില്ല. ഇന്നത്തെ ലിനക്സ് അധിഷ്ഠിത കമ്പ്യൂട്ടറുകളിൽ ഇത് ചെയ്യുന്നത് ഡെസ്ക്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റിലെ വിൻഡോ മാനേജർ ആണ്. ഒരു ഡെക്സ്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റ് എന്നത് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ്, ഐക്കണുകൾ, വിവിധ പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവയുടെ ഒരു കൂട്ടമാണ്. ഗ്നോം‌‌, കെഡി‌‌ഇ, Xfce, LXDE എന്നിവയൊക്കെ ഇന്ന് യൂണിക്സ് രീതിയിലുള്ള ഓപ്പറേറ്റിങ്ങ് സിസ്റ്റങ്ങളിൽ വളരെയധികം ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്ന ഡെസ്ക്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റുകൾ ആണ്. ഇവ ലിനക്സിൽ മാത്രമല്ല പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. ഒരു ഡെസ്ക്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റിൽ കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാൻ ആവശ്യമായ പ്രോഗ്രാമുകളും ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. കുറഞ്ഞത് ഒരു വെബ്‌‌ ബ്രൗസർ, ഫയൽ മാനേജർ, മീഡിയ പ്ലെയർ, ടെർമിനൽ ഇമുലേറ്റർ, ടെക്സ്റ്റ് എഡിയർ എന്നിവ ഇതിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കും. ഇതിനു പുറമെ വിവിധ ഡെസ്ക്ടോപ്പുകൾ ക്രമീകരിക്കാനും ഉപയോഗിക്കാനും ആവശ്യമായ ക്രമീകരണങ്ങൾ, വിവിധ ഉപകരണങ്ങൾ ക്രമീകരിക്കാനുള്ള സംവിധാനങ്ങൾ, മൗസ് പോയിന്ററുകൾ, തീമുകൾ, ഐക്കണുകൾ, വാൾ പേപ്പറുകൾ ഒക്കെ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. വിവിധ പ്രോഗ്രാമുകൾ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാനും അവയെ നിയന്ത്രിക്കാനും ഉള്ള സൗകര്യം ആണ് ഇവയിലെ അടിസ്ഥാന ഘടകം. പ്രോഗ്രാമുകളുടെ ഐക്കണുകളിൽ മൗസ് ഉപയോഗിച്ച് അമർത്തുമ്പോൾ അവയെ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുകയും ക്ലോസ് ബട്ടൺ അമർത്തുമ്പോൾ അവയുടെ പ്രവർത്തനം അവസാനിപ്പിക്കുകയും ഒക്കെ ഇതിന്റെ കടമകളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളുടെ വരവോടെ കമാന്റ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകളുടെ കാലം അവസാനിച്ചില്ല. വിദഗ്ധരായ ഉപയോക്താക്കൾക്ക് പലപ്പോളും ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളിലേതിനെക്കാൾ എളുപ്പത്തിലും സൗകര്യപ്രദമായും കമാൻഡ് ലൈനിൽ ചില കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ സാധിക്കും. അതിനാൽ തന്നെ ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസിനുള്ളിൽ കമാന്റ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകൾ ലഭ്യമാക്കുന്ന ടെർമിനൽ ഇമുലേറ്ററുകൾ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റുകളിലെ അവിഭാജ്യ ഘടകം തന്നെയാണ്.

ഓരോ പ്രോഗ്രാമിനും അതിന്റേതായ വിൻഡോ എന്ന രീതി പിന്തുണക്കുന്ന എല്ലാ ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളിലും ഒരു വിൻഡോ മാനേജർ ഉണ്ടായിരിക്കും. സ്ക്രീനിൽ വിൻഡോസിന്റെ സ്ഥാനം മാറ്റാനും വിവിധ വിൻഡോകൾ മാറിമാറി ഉപയോഗിക്കാനും ഉള്ള സംവിധാനം നൽകുക, വിൻഡോ സ്ക്രീനിൽ എങ്ങനെ ദൃശ്യമാകുന്നു എന്ന് നിർവ്വചിക്കുക (അവയുടെ കെട്ടും മട്ടും ഒക്കെ ഉൾപ്പെടെ) എന്നിവയാണ് ഇവയുറ്റെ ധർമ്മങ്ങൾ. വിൻഡോ മാനേജറുകൾ വിവിധ തരത്തിൽ ഉണ്ട്. കോമ്പോസിറ്റിങ്ങ് വിൻഡോ മാനേജർ, സ്റ്റാക്കിങ്ങ് വിൻഡോ മാനേജർ, ടൈലിങ്ങ് വിൻഡോ മാനേജർ, ഡൈനാമിക്ക് വിൻഡോ മാനേജർ എന്നിങ്ങനെ. ഇന്ന് സാധാരണ ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്ന വിൻഡോ മാനേജറുകൾ ഒക്കെ കോമ്പോസിറ്റിങ്ങ് വിഭാഗത്തിൽ പെടുന്നവയാണ്. ഓരോ‌ പ്രോഗ്രാമിന്റെയും വിൻഡോകൾ വെവ്വേറെ വരച്ച ശേഷം അവയെ ഒന്നിച്ച് ചേർത്ത് ഒരു സ്ക്രീനിൽ വരക്കുന്ന രീതി ആണ് ഇവ പിൻതുടരുന്നത്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതിനൊപ്പം അവയുടെ ബാഹ്യരൂപത്തിൽ ആകർഷകമായ പ്രതീതികൾ ചേർക്കാനും സാധിക്കുന്നു. കോംപിസ് (Compiz) ഉപയോഗിച്ച് വിൻഡോകളിൽ വിവിധ 3ഡി ഇഫക്റ്റുകൾ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കാൻ സാധിക്കും. ഗ്നോം 2 വരെ ഉണ്ടായിരുന്ന മെറ്റാസിറ്റി, ഗ്നോം 3 ഇൽ ഉള്ള മട്ടർ (Mutter), കെഡി‌‌ഇ യിലെ കെ വിൻ, കോംപിസ്, വിൻഡോസിലെ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് വിൻഡോ മാനേജർ ഒക്കെ കോമ്പോസിറ്റിങ്ങ് വിൻഡോ മാനേജറുകൾക്ക് ഉദാഹരണമാണ്.

എക്സ് വിൻഡോ സിസ്റ്റം അടിസ്ഥാനമാക്കി ആണ് ഇന്ന് ലിനക്സിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകൾ ഒക്കെ വികസിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഉബുണ്ടു ലിനക്സിന്റെ നിർമ്മാതാക്കളായ കാനോനിക്കൽ കമ്പനി വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുന്ന മറ്റൊരു ഡിസ്പ്ലേ സെ‌‌ർവർ ആണ് മിർ. എക്സ് വിൻഡോസ് സെർവറിന് പകരം വയ്ക്കാനാവുന്ന ഒരു ആധുനിക ഡിസ്പ്ലേ സെ‌‌ർവറായിരിക്കും ഇത് എന്ന് കാനോനിക്കൽ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. എക്സ് ഉപയോഗിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഡെസ്ക്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റുകൾക്ക് മാറ്റങ്ങളൊന്നുമില്ലാതെ തന്നെ മിർ ഉപയോഗിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ സാധിക്കും എന്നാണ് അവർ അവകാശപ്പെടുന്നത്.