രഘുവംശം

കാളിദാസൻ രചിച്ച രണ്ടാമത്തെ (?) മഹാകാവ്യമണ് രഘുവംശം.ഇതിലെ പത്തൊമ്പത് സർഗ്ഗങ്ങളിൽ സൂര്യവംശരാജാക്കന്മാരായ 27 പേരുടെ കഥ വർണ്ണിക്കുന്നു. രാജചരിത്രമായതുകൊണ്ട് വീരരസം നിറഞ്ഞു നിൽക്കുന്നു. കാവ്യത്തിലെ ഭൂരിഭാഗവും ദിലീപൻ, രഘു, അജൻ,ദശരഥൻ, ശ്രീരാമൻ, കുശൻ, അതിഥി തുടങ്ങി അഗ്നിവർണ്ണൻ വരെ 27 മഹാരാജാക്കന്മാർ. സൂര്യവംശത്തിലെ അവസാന രാജാവായ അഗ്നിവർണ്ണൻ രാജ്യകാര്യങ്ങളിൽ ശ്രദ്ധിക്കാതെ കാമസുഖങ്ങളിൽ മുഴുകിക്കഴിഞ്ഞു. അകാലത്തിൽ രോഗബാധിതനായി ചരമമടയുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗർഭിണിയായ പത്നി രാജ്യഭാരമേറ്റ് മന്ത്രിമാരൊടുകൂടി ഭരണം നടത്തി. ഇപ്രകാരം മഹാപ്രതാപിയായ രഘുവിന്റെ വംശം അവസാനിക്കുന്ന വിവരണത്തോടെ കാവ്യം സമാപിക്കുന്നു. വർണ്ണനകൾ അതിമനോഹരങ്ങളാണ്. പ്രകൃതിവർണ്ണനകൾ ഇത്രയധികമുള്ള മറ്റൊരു കാവ്യമില്ല.വർണ്ണനകളിൽ കാവ്യാലങ്കാരങ്ങൾ നിറഞ്ഞുകിടക്കുന്നു. അതും പ്രസിദ്ധമായ ഉപമാലങ്കാരം. കാളിദാസന്റെ ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ട അലങ്കാരം. ‘ഉപമാകാളിദാസസ്യ’ എന്നാണ് പണ്ഡിതർ പറയുക. ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമായ ഉപമ ഇന്ദുമതീസ്വയംവരത്തിലെ (രഘുവംശം) ‘സഞ്ചാരിണീ ദീപശിഖേവ രാത്രൌ’ എന്ന പ്രയോഗമാണ്. ഇതിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ‘ദീപശിഖാ കാളിദാസൻ ‘ എന്ന സ്തുതി/ സമ്മാനം കവിക്ക് ലഭിച്ചത്!